Dinamik Liderlik Modeli

Daniel Goleman, Richard Boyatzis ve Annie McKee liderlik tarzlarının bir kurumu ve duygusal iklimini nasıl etkilediğini anlayabilmek için, 3.871 üst düzey yöneticiden oluşan küresel bir veri tabanı üzerinde yapılmış araştırmalardan yararlandılar. Analizin bir sonraki adımı, değişik liderlik tarzlarından doğan iklimin; satış kazancı, gelir artışı, verimlilik ve karlılık gibi mali sonuçları nasıl etkilediğine bakmaktı. Sonuçlar şunu gösteriyordu: Diğer her şey eşit olsa da, olumlu duygusal etki yaratan tarzları kullanan liderler, kullanmayanlardan daha iyi mali getiri sağlıyorlardı. Ayrıca, en iyi sonuçları alan liderler tek bir tarzla yetinmiyor, işin durumuna bağlı olarak çeşitli tarzları birleştirerek ve değişik ölçülerde kullanıyorlardı. 

Bu kaynaktan yararlanarak Navitas Dinamik Liderlik Modelini ve kullandığınız tarzları ölçümleyebileceğiniz envanterimizi oluşturduk. Dinamik Liderlik tarzlarından üçü (ilham veren, koçvari, kapsayıcı) olumlu duygusal etki yaratırken, diğer ikisi (sürükleyici ve kumandacı) bazı durumlarda yararlı olmakla birlikte ölçülü kullanılmalıdır. 

Baskın liderlik tarzınızı öğrenmek için hazırladığımız envanterden yararlanmak istiyorsanız navitas@navitas-tr.com adresinden bilgi edinebilirsiniz. 

İlham Veren Liderler

Bu tarzı kullanan lider kurumun vizyonunu aktararak coşkulu ortam yaratır. Kişileri yaratıcılıklarını kullanarak hesaplı riskler almakta serbest bırakır. Vizyonu bilmek insanların önlerini görmelerini ve kendilerinden ne beklendiğini anlamalarını sağlar. Çalışanlara görevlerinin kurumun amacına nasıl hizmet ettiğini hatırlatan liderler yapılan günlük işlere anlam katar. Liderin anlattığı hikayelerle çalışanların motivasyonları artar. Bunun sonucunda çalışanların ortak hedeflere ulaşmak için çalıştıkları hissi kurumsal bağlılığı arttırır. Bu ortamda birarada olan insanlar çalıştıkları kurumdan gurur duyarlar. 

Ne denli güçlü olursa olsun, ilham veren tarzın bazı gölge yanları vardır. Vizyoner olmaya çalışan bir yönetici ekibine bire bir görüşmelerde yeterli zamanı ayırmayabilir. Uzun vadeye daha fazla odaklı olduğu için kısa vadeli hedefleri atlayabilir. Diğer tarzlara göre risklere daha açıktır. 

Koçvari Lider

Bu tarzı sergileyen liderler kısa vadeli hedeflerin ötesine geçip çalışanların gelişim ihtiyaçları, değerleri ve kariyer hayalleri gibi konularda rehberlik ve mentorluk yaparlar.  Günümüzün yüksek tempolu ortamında bazı liderler bu tarza yeterince zamanları olmadığını söylüyorlar ve bu tarzı göz ardı ederek çalışanlarla güçlü bir bağ kurma fırsatından yoksun kalıyorlar. Koçvari tarzla yapılan derin sohbetler, çalışanla yönetici arasında güvene dayalı ilişkinin kurulmasını sağlar. Çalışanların güçlü ve gelişime açık yanlarını görmelerini sağlayan liderler onların kariyer hedeflerine ulaşmak için plan yapmalarına yardımcı olurlar. Koçvari liderler yetki devredip inisiyatif sağlayarak zorlayıcı görevler vermeyi de iyi bilirler. Koçvari lider çalışanların güçlü yönlerine odaklanıp onları takdir ederek potansiyellerine duyduğu inancı ve beklentisini belli eder. 

Eğer lidere bağlı kişilerin sayısı çoksa onlara bire bir zaman ayırmakta zorlanabilir. Bu tarzın gölge yanı bazen kararların geç çıkması olabilir. Bir de bu tarzı sergileyen liderler düşük performanslı astlarına gereğinden fazla sabır gösterebilirler. 

Kapsayıcı Lider

Liderin ilham veren bir vizyonu varsa, kapsayıcı tarz vizyona nasıl ulaşılacağına ilişkin çalışanların katılımıyla görüşlerin alınmasına yardımcı olur. Bu tarza sahip liderler ahenkli bir iklime önem verir ve ekip ruhu yaratırlar. Kapsayıcı liderler çalışanların duygusal gereksinimleri üzerinde iş hedeflerinden bile daha fazla dururlar. Bu tarzın güçlü yanları dinleme ve empati kurmaktır. Liderin sağladığı ekip ruhu, sıkıcı ya da rutin işlerle uğraşırken bile çalışanların büyük amaca hizmet verdiklerini hissettirerek motivasyonu yüksek tutar. Kapsayıcı lider birbirinden çok farklı kişilerin uyumlu bir şekilde sinerji yaratmalarını ve ekibin bütünleşmesini sağlar. 

Kapsayıcı tarzın da sakıncaları olabilir elbette. Görüş birliğine bir türlü varılamayan, yorucu ve bitmek tükenmek bilmek toplantılar yüzünden karar vermek zor ve yavaş olabilir. Öncelikler karışabilir ve zorlu hedefler zamanında tutmayabilir. Kapsayıcı lider çalışanlara gereğinden fazla tolerans gösterebilir ve suistimal edilebilir. 

İlk üç liderlik tarzının örgütün duygusal iklimi üzerinde ahenk yaratıcı bir etkisi vardır. Son iki tarz da liderin alet çantasında yer alır ancak bunların çok yoğun kullanılmasının iklimde olumsuz etkisi olacaktır. 

Sürükleyici Lider

Sürükleyici liderin güçlü yanı her daim yüksek performansa sahip ve sonuç odaklı olmasıdır. Liderin kendisi çok çalışarak ekibine örnek olur. İşleri daha iyi ve daha hızlı yapma takıntısı vardır ve çıtayı yüksek tutarak herkesten aynısını ister.  Sürükleyici lider çalışanlara sorumluluk verir ve ekip üyelerinin şevkli olduğu ve yönlendirilmeye gereksinim duymadığı zamanlarda bu tarz parlak sonuçlar getirebilir. 

Bu liderlik tarzı ihtiyatlı bir biçimde kullanılmalıdır. Sürükleyici liderin aşırı talepkar, baskıcı ve hız tutkunu olması çalışanlarda tükenmişlik sendromu yaratabilir. Düşük performansa karşı tahammülsüzdür ve empati becerisi düşüktür. Sadece hedeflere odaklandıklarından dolayı insanları umursamıyormuş gibi gözükebilirler. Bunun sonucunda da iklim olumsuz etkilenir. 

Kumandacı Lider

Acil ele alınması gereken durumlarda hızlı müdahele edebilmesi ve etkili kriz yönetimi kumandacı liderin güçlü yönleridir. Kurumda kötü bir gidişat varsa bu tarzı sergileyen lider hemen işe koyulur ve zorlukları sahiplenir.  Kargaşa içinde hemen kontrolu ele alır. Ekipte düşük performansa izin vermez. 

Bu liderlik tarzı belli seviyenin üstünde kullanıldığında fazlaca gölge yanı vardır.  Kumandacı Lider direktiflerine sorgusuz itaat edilmesini bekler ve kararları tek başına almayı tercih eder. Yetkiyi devretmek yerine, her türlü durumu sıkı denetim altına alıp dikkatlice gözlemler. Çalışanların neyi iyi yaptığından çok, neyi kötü yaptığına odaklanır. Ekibini yeterince dinlemeden onların adına karar verir. Bu tür davranışlar ekip üyelerinin motivasyonlarını düşürüp gelişim isteklerini engelleyebilir. İnsanları sindiren ve korku kültürü yaratan kumandacı liderlik tarzı çalışanların üzerinde yıkıcı bir duygusal etki yaratabilir. 

En başarılı liderler hem yaşanan durumun gerekliliklerine hem de çalışanların yetkinliklerine göre yani durumsal yaklaşarak en uygun liderlik tarzını sergileyebilen kişilerdir. Etkili lider şartların değişimine göre dinamik bir yaklaşımla gereken liderlik tarzını doğru miktarda gösterip esnek bir şekilde diğer liderlik tarzına geçebilmelidir. Dalgalı, belirsiz, karmaşık ve muğlak VUCA dünyasında dinamik liderlik yetkinliklerinizi geliştirmek hem size hem de kurumunuza istenen sonuçları getirecektir.