|
|
| Etkin İletişim İçin Düşünme |
Çoğu zaman ne kadar çabalasak da iletişim kurmakta zorlandığımız kişiler olur. Bazı zamanlar ise çok iyi anlaştığımızı düşündüğümüz kişilerle bile hiç ummadığımız sebeplerden dolayı sorunlar yaşarız. Bazen de kolay gibi gözüken bir problemde dönüp dolaşıp bir türlü işin içinden çıkamayız. Bu yazdıklarım size tanıdık geliyor mu? Saatlerce düşündüğümüz halde işe yarar bir çözüm bulamamak mümkün mü?
Albert Einstein’ın şu sözü size ne çağrıştırıyor? “Karşılaştığımız önemli problemler, onları yaratan düzeydeki düşünme ile çözümlenemez.”
Hem kendi düşünce sistemimizi anlamak hem de karşımızdaki kişilerle daha uyumlu iletişim kurabilmek için farklı düşünme düzeylerini kullanabiliriz. Robert Dilts, Gregory Bateson’ın çalışmalarını geliştirerek NLP’nin ( Neuro Linguistic Programming ) en önemli tekniklerinden birisi olan düşünme düzeylerini oluşturmuştur.
Altı temel düşünme düzeyi bulunur.
1) Çevre - (Nerede?, Ne zaman?, Kimle?)
2) Davranış - (Ne?)
3) Beceri - (Nasıl?)
4) İnanç ve Değerler - (Neden?)
5) Kimlik - (Kim?)
6) Manevi Düzey - (Hangi amaç için?)
1) Çevre: Çevremiz o an içinde bulunduğumuz yeri, birlikte olduğumuz kişileri kapsar. Bu düzeydeki iletişimimiz bizi etkileyen, gözlemleyebildiğimiz dış etmenleri içine alır.
2) Davranış: Bu düzey neler yaptığımızı, günlük eylemlerimizi anlatır. Davranışlarımızın başkaları üzerindeki etkisini kimi zaman fark etmeyiz. Davranışlarımızın altında her zaman farkında olmasak da bazı amaçlar yatar. İstenmeyen davranışlarımızı değiştirmek istediğimizde, bunların başka düzeylerle ilişkisini açığa çıkarmamız gerekir. Eğer bir ilişkide sıkıntı yaşanıyorsa ilk etapta davranışları değerlendirmeye çalışırız ancak sorun çok daha derinde olabilir.
3) Beceri: Bu seviyede artık defalarca tekrarlanmış ve neredeyse bir alışkanlık haline gelmiş olan eylemlerimiz bulunur. Bu düzey, düşünme stratejilerimizi ve kendiliğinden öğrendiğimiz doğal yetenekleri (yürüme, konuşma, vb.) ve bilinçli olarak öğrenilmiş becerileri (matematik, müzik aleti çalma, tenis oynama, kayak kayma, vb.) kapsar.
4) İnanç ve Değerler: Bizim için neyin doğru ve önemli olduğu ile ilgilidir. İnanç ve değerlerimiz, hayatımızda bazı şeylere izin verirken bazı konularda da bizi engeller. Örneğin bir konuda yeteneğiniz olduğuna inanmıyorsanız (resim yapma gibi) onu öğrenemezsiniz.
5) Kimlik: Kendinizle ilgili temel düşünceleri ve kendinizi nasıl bir kişi olarak gördüğünüzü anlatır. “Ben öyle bir insan değilim.” diyen bir kişi bize kimlik düzeyinde bir mesaj iletmektedir.
6) Manevi Düzey: Bu seviye diğer kişiler ve dünyayla olan bağlantınızı, hayattaki amacınızı kapsar.
Düzeyler birbirini etkiler. Bu etkileşim genelde içten (maneviyat) dışa doğru (çevre) olmakla birlikte tersi de geçerli olabilir. İnanç seviyesindeki bir fark, beceri ve davranışlarımızda da fark yaratır. Örneğin yaratıcılığına inanan bir kişi, yeni fikir ve projeleri rahatlıkla üretip eyleme geçirir. Yaratıcı olduğuna inanmayan bir kişi ise aslında kendisinde olan bu potansiyeli kullanamaz. Bazen de çevrede yaratacağımız bir yenilik (mekan değişimi gibi) davranışlarımızı değiştirir. Mühim olan tek bir düzeyde tıkanıp kalmamaktır.
İletişimimizde genellikle ilk üç düzeyi daha çok kullanırız çünkü bunları gözlemlemek ve farketmek daha kolaydır. Diğer düzeyler ise daha soyuttur ve bunları keşfetmek için konuya odaklanmamız gerekir. Oysaki bu seviyelere yoğunlaştığımızda ve sorunu orada çözdüğümüzde hem karşımızdaki kişilerle daha yakın ilişkiler kurabilir hem de istediğimiz değişiklikleri kolaylıkla uygulayabilir ve davranışlarımıza esneklik kazandırabiliriz.
Yaşadığınız sorunlarda hangi düzeyde tıkandığınızı bulmak için aşağıdaki sorulardan yararlanabilirsiniz.
1) Çevre: Çevre ile ilgili daha çok bilgiye ihtiyacım var mı?
2) Davranış: Ne yapacağımı biliyor muyum?
3) Beceri: Nasıl yapacağımı biliyor muyum?
4) İnanç: Yapabileceğime inanıyor muyum? Yapmaya değer mi? Değerlerime ters düşer mi?
5) Kimlik: Bana uygun mu?
6) Maneviyat: Hayattaki gayemle bağlantısı nedir?
Sizi bir keşif gezisine davet ediyorum:
Hem kendinizin hem de çevrenizdekilerin inanç ve değerlerini ortaya çıkarın. Hayattaki amaçlarını, varlık sebeplerini öğrenin. Birbirinizi tanımak için zaman ayırın. İnanın bu yatırıma değer. Farkı fark edeceksiniz…
Demet Uyar
|
|
